Lightroom, het gemak dient de (hobby)fotograaf

Afdrukken
Details
Categorie: Fotobewerking en informatie
Hits: 47603

Gebruikerswaardering: 4 / 5

Ster actiefSter actiefSter actiefSter actiefSter inactief
 

Lightroom, het gemak dient de (hobby)fotograaf

Inleiding tot foto's optimaliseren met Lightroom:
In Lightroom kun je heel snel en zeer comfortabel een enkele of een hele reeks foto's optimaliseren.
De volgende onderwerpen zal ik hier behandelen, met de nadruk op optimaliseren, elk op een eigen pagina.
Indien je in een foto geen plaatselijke bewerking nodig heeft dan kun je met dit ene programma volstaan.

  1. Importeren - Library - foto's laden, vergelijken, groeperen en selecteren. (beperkt)
  2. Develop - foto's optimaliseren.
    (uitgebreid)
  3. Exporteren - Export - instelling voor bit-diepte en kleurruimte. (beperkt)
  4. Printen - Print - instelling voor optimaal afdrukken. (beperkt)

Dit is beslist geen cursus of workshop, maar gewoon een opkontje om je op mijn manier op weg te helpen. De nadruk leg ik op de module Develop, daar hier de foto wordt geoptimaliseerd. Van de module Print behandel ik alleen het optimaal instellen van de kleurruimte, de modules Diashow en Web sla ik over. De versie hier is Adobe Photoshop Lightroom 1.3.1 en Adobe Camera Raw 4.3.1. Als je oudere versies gebruikt dan kun je die gratis bij Adobe updaten.
Adobe Photoshop Lightroom is een volledig zelfstandig werkend programma en moet apart worden aangeschaft. Plaatselijke bewerkingen en kussen/ton vervorming en correctie van perspectief zijn (nog) niet mogelijk. Maar daarvoor kun je even uitwijken naar elk ander programma dat Jpeg of 8-16 bits Tiff en/of PSD ondersteund. Je kunt twee verschillende externe programma's instellen, voor een tijdelijk uitstapje om er even tussendoor, een plaatselijke bewerking uit te voeren (bij mij: Adobe Photoshop CS3 en Nikon Capture NX). Export is mogelijk naar DNG (zie bij RAW ), 8-16 bits Tiff en PSD en Jpeg. De te gebruiken taal is instelbaar in: Engels, Duits en Frans. Nederlands en anders talig is niet voorgezien. Ik ga hier uit van de Engelse taal. Van taal wisselen (vanuit Engels): menu-Edit-Preferences-General Language: (uitvalmenu openen en taal kiezen).

Adobe Camera Raw is het programma waar de Lightroom module Develop op is gebaseerd. Camera Raw wordt met Photoshop CS3 (CS2) en Photoshop Elements gedeeld. Camera Raw slaat de bewerkingen in een apart XMP-bestand (behalve bij DNG) op, Lightroom doet dat standaard in de Lightroom Catalog -database maar het kan ook apart als XMP. TIP: net als Camara Raw kan ook Lightroom PSD, Tiff en Jpeg bestanden aan. De beeldbewerkingen in de Lightroom module Library laat ik hier links liggen, alles wat hier kan dat kan in de module Develop veel makkelijker en beter. RAW -bestanden, dat is het soort bestand waarin je het best kun fotograferen daar je dan de meeste en beste correctie mogelijkheden hebt. Raw is geen bestandformaat maar een "soort" aanduiding, per merk, en zelfs type camera, kan het bestandformaat anders zijn. Adobe heeft daarop het DNG -formaat ( D igital N e g ative) bedacht waar je je foto's naar kunt omzetten. Dit om te voorkomen dat je huidige formaat later niet meer gangbaar/leesbaar is.
Maar hier kan een klein addertje onder het gras zitten, sommige merken, zoals Nikon met NEF, schrijven extra informatie over bewerkingen in het fotobestand en daar kan DNG niets mee en dat gaat dan verloren. Dus moet je dan toch het origineel bewaren. DNG kun je natuurlijk ook niet meer met het programma van je camera bewerken. Mijn raad: zet je RAW-bestanden pas om naar DNG als Adobe jouw formaat niet meer wil ondersteunen. Export naar DNG is inclusief alle op de RAW uitgevoerde bewerkingen.

Bestandformaten in Lightroom:
    RAW met alle bewerking opties.
    PSD, Tiff en Jpeg met iets beperkte mogelijkheden voor witbalans en belichting.

Het aanpassen en verdelen van lineair licht:


Dit geeft ongeveer weer hoe de "hoge lichten" in een klein gebied worden gepropt.
Daarentegen hebben de "schaduwen" een zee aan ruimte.
Nu zie je gelijk waarom, in RAW, schaduwen nooit zo'n probleem zijn.

Beeldsensor: Deze meet de lichtwaarden lineair per R-, G- en B-kanaal.
Er worden, merk en camera afhankelijk, speciale R, G en B filters toegepast om de  kleuren aan te passen aan de waarneming door onze ogen. Ogen en hersenen: Wij zien de lichtwaarden meer logaritmisch per R-, G- en B-kanaal. Bovendien zijn onze ogen voor de diverse kleuren niet even sterk gevoelig. Het licht dat de beeldsensor heeft gemeten is dus niet zomaar in het histogram te gebruiken maar moet op de juiste wijze worden verdeeld, een Gamma correctie. Histogram: Dat is een grafische voorstelling van de gemeten lichtwaarden en is aan onze waarneming van het licht aangepast. Horizontaal, X-as, een Gamma gecorrigeerde verdeling. Uiterst links is de lichtwaarde van 0% (zwart) en uiterst rechts de lichtwaarde van 100% (wit) te vinden. Vertikaal, Y-as, wordt het aantal pixels met dezelfde lichtwaarde weergegeven, de bergen en dalen dus. Een histogram wordt standaard als RGB weergegeven, Lightroom geeft ook de uitschieters in meerdere kleuren weer. In de grijze delen overlappen de kleuren elkaar. Met opzet is hier een extreem voorbeeld voor de afbeelding gemaakt zodat overlappen en kleuren-uitschieters duidelijk te zien zijn. Het is duidelijk dat hier weinig schaduwen en veel lichten zijn en het rood in de hoge lichten sterk overheerst. In het histogram zijn de lichtwaarden horizontaal verdeeld in vier stukken van elk 25%, zie de drie dunne verticale lijntjes in de afbeelding:

verdeling van lichtwaarden in het Histogram schaduwenhalfschaduwenlichtenhoge lichten
beschikbare ruimte in het Histogram 25%25%25%25%

Lightroom heeft zelf nog een tweede, zeer praktische, verdeling bedacht welke afwijkt van de 25% verdeling, maar daarover later meer. Bij het onderwerp foto's Optimaliseren wordt het lezen en gebruiken van het histogram verder uit de doeken gedaan.
Clipping: Dat is het dichtlopen van de schaduwen en/of het uitbijten van de helle lichten, verlies aan details dus. Clipping kun je in een histogram herkennen door de start- en/of eindpiek(en) (piek op 0% en/of 100%). In de bovenstaande afbeelding komt Clipping (in het blauw) op 0% voor, al kun je dat hier alleen maar aan het blauwe driehoekje zien (links boven).
Tip: Beter iets onderbelicht als overbelicht, met name bij RAW-bestanden kun je dat zo weer goed maken.

Opmerking:

Tips:

Let op:
Als je een in Lightroom bewerkte PSD-, Tiff- of Jpeg-bestanden exporteert dan moet je die onder een andere naam of op een andere plaats opslaan. Doe je dat niet dan worden bij een volgende keer openen in Lightroom de correcties nogmaals toegepast. Die kun je natuurlijk nog wel resetten, maar het origineel ben je dan kwijt.


Importeren - Library
foto's laden, vergelijken, groeperen en selecteren

Simpel:
Er zijn diverse mogelijkheden om foto's op de filmstrip te zetten, ik ga ze hier niet allemaal uitleggen maar beperk het tot het Importeren van uit een map, of een hele map tegelijk (ook van geheugenkaartje). Verder laat ik open of het om een nieuwe of bestaande Catalog handelt. Wil je hier meer over weten kijk dan in Help en/of bezoek de Adobe pagina's en bekijk daar de gratis Lightroom videotrainingen (Engels) of koop/leen de videotraining "Video2Brain, Adobe Photoshop Lightroom". Als je al de mogelijkheden van Catalog en Bibliothek door hebt, dan heb je tevens een perfect en simpel te beheren fotoarchief voor tienduizenden foto's, zonder dat je het overzicht verliest.

Met of zonder voorinstellingen importeren:
Je kunt tal van eigen en voorgeprogrammeerde instellingen opslaan en er één als standaard instellen welke dan bij het importeren direct wordt toegepast. Dit is een prachtige optie voor vakfotografen die hele series studiofoto's maken onder gelijke belichtingen. Voor hobbyfotografen heeft zo'n standaard meestal geen zin. Mijn standaard is altijd none een onbewerkte voorinstelling. De module Develop heeft een prima alternatief om foto's geautomatiseerd, geheel of gedeeltelijk, dezelfde aanpassingen te geven.

Importeren:
We houden het, zoals gezegd, simpel dus

 
Na Openen of Chooce Selected kom je in het Import Photos venster terecht.
Hier kun je sub-mappen UIT/AAN vinken en wat andere zaken instellen.
Zoals eerder vermeld: Ik kies normaal dus voor Develop Settings: None.

In het linker Panel zijn de bestanden onder Folders in een eigen map ingevoegd en zo ook op de filmstrip.
Die map kun je een aangepaste naam geven met een dubbelklik op te tekst of met behulp van een rechter muisklik.


De foto's zijn nu geïmporteerd en staan op de filmstrip.
De Panels links en recht zijn verstopt, dus Folders is hier niet zichtbaar (sneltoets Shift+Tab)

Bewerken:
Dat zouden we hier niet doen, maar.... Wat je hier wel kunt doen is de Metadata aanpassen en de Exif van de foto bekijken.
Je zou bijvoorbeeld je naam en een copyright kunnen ingeven. Je kunt de Metadata in één foto aanpassen en automatisch, geheel of gedeeltelijk, in de andere foto's kopiëren. Panel rechts: Metadata
Klik op Preset als je eerst één of meer presets wilt aanmaken. Als je een preset toepast kun je de Metadata gewoon aanpassen.

  1. Pas een Preset toe op één foto.
        of
    Wijzig de Metadata van één foto.
  2. Selecteer dan de gewenste foto's op de filmstrip.
  3. Klik op de knop Sync Metadata.
  4. Pas de opties in het dan geopende venster aan, let ook op welke vinkjes je AAN/UIT zet.
  5. Klik op Synchronize om de wijzigingen op de selectie door te voeren.

Even een tussendoortje over fotorechten:
Een copyright op je foto's is wettelijk gezien niet nodig, daar de fotograaf en/of opdrachtgever en de (niet toevallig op de foto staande) persoon of groep personen automatisch (allen te samen) de rechten bezitten.

Voorbeeld: je maakt op vakantie een groepsfoto van 10 personen in opdracht van de reisorganisatie. Er zijn dus 2 auteursgerechtigden en 10 portretgerechtigden. Elk van de 12 rechthebbenden moet toestemming verlenen voor publicatie van de foto, in welke vorm dan ook. Binnen familie- en vriendenkring mogen rechthebbenden de foto's vrij gebruiken.

Voor het Vergelijken, Groeperen en Selecteren (zie verder op):
De vlaggentjes, kleuren en sterren kun je aanklikken, maar je kunt er ook met ingedrukt muisknopje overheen gaan om het een en ander in te stellen. Bijvoorbeeld een 3 sterren foto al haar sterren ontnemen, muis op 3e of hogere ster, knopje indrukken en naar links slepen, links van 1e ster knopje pas loslaten. Dit met de muis slepen werkt bij vergelijken en groeperen alleen bij de sterren en bij het filteren op alles.

Vergelijken:
Vergelijken doe je alleen als je een hele reeks foto's van één onderwerp hebt geschoten, dus één of meer van de beste uitzoeken en de rest kun je wissen of bewaren zonder waardering. Klik op de eerste foto uit de reeks die je wilt vergelijken menu-View-Compare (sneltoets: C). De geselecteerde foto komt in Select en de foto's ter vergelijking komt in Candidate terecht. In het midden onder Panel komen rechts 5 knopjes te staan welke voor zich zelf spreken, natuurlijk kun je in plaats van de twee pijltjesknopjes ook de pijltjestoetsen L/R van het toetsenbord gebruiken of met de muis op in de filmstrip klikken. Onder de foto in Select en de foto in Candidate kun je voor elk apart een...

... aan/uit zetten.

Als je klaar bent met vergelijken klik je op Done.

Groeperen:
Dat gaat net bij de een na laatste regel hierboven. Je kunt een selectievlag, een wisvlag, een   k l e u r  en een waardering in ***** aan/uit zetten. Er zijn meerdere mogelijkheden/plaatsen/manieren om vlagen, kleuren en sterren te bewerken, dit is er één van.


Hier staan 3 sterren, de kleur groen en de selectievlag aan.

En dat is hier ook allemaal zichtbaar: 3 sterren, de kleur groen en de selectievlag.
Opmerking: deze miniaturen kunnen heel veel informatie over status en toegepaste bewerkingen tonen.
Je kunt o.a. ook zien of er bewerkingen zijn toegepast, of het een (Group) Stack of een Virtual Copy van een foto is.
.......
Voor meer informatie: Kijk in de (context)menu's en lees in Lightroom Help (contextmenu=rechter muisklik).

Selecteren met filtering:
Dit is voor het optimaliseren in de module Develop niet beslist nodig, ad hoc filtering is daar ook mogelijk. Bij vergelijken en/of groeperen zijn er één of meerdere selectievlaggen, wisvlaggen,   k l e u r en  en waarderingssterren aangezet. In het onder-Panel staat rechts Filters met de diverse vlaggen, sterren en kleuren. Met je muis kun je hier een, al dan niet gecombineerde, selectie kiezen. Let wel even op het valmenu tussen de vlaggen en de sterren in, daar kun je kiezen of dat je bijvoorbeeld alleen foto's met 3 sterren, of alle foto's met 3 of meer sterren, of alle foto's met 3 of minder sterren wilt selecteren. Een selectie kun je in het Panel links onder een eigen naam opslaan in Library onder Collection (op + teken klikken). De hierin opgeslagen selecties kun je zo snel oproepen voor verdere bewerkingen. Waarom een Collection? Dat is onder anderen heel makkelijk als je verschillende reeksen foto's met van elkaar afwijkende belichtingen heb gemaakt; buiten met zonlicht ochtend/middag/namiddag, bewolkt, avond en flitslicht of ander licht. Je zoekt die belichtingen bij elkaar en maakt van elk een Collection. Bij het optimaliseren in de module Develop kun je dan bij één foto de witbalans en verdere belichting aanpassen en de rest van die collectie daarmee synchroniseren. Het heeft natuurlijk geen zin om van een selectie met een wisvlag een Collection te maken, die wis je of je zet de wisvlag weer uit (als je je toch weer  bedenkt). TIP: Uiterst rechts in Filters zie je een klein vertikaal schuifschakelaartje, daarmee zet je de filtering UIT/AAN.


Hier staat het filter dus zo ingesteld dat alleen die foto's worden weergegeven met:
selectievlag aan, 0 t/m 3 sterren en met de kleuren geel en/of groen en/of blauw.
Klik op het knopje  ≤  opent een valmenu met:  ≤   ≥   =  (kleiner en gelijk aan / groter en gelijk aan / gelijk aan )
De middelste vlag is ook interessant:
De eerste vlag spreekt voor zich zelf, die filtert op foto's met een selectievlag.
De tweede filtert op foto's zonder een vlag. Dat is dus wat anders als dat vlag één en/of drie uitstaan.
De derde vlag filtert op foto's met een wisvlag; normaliter hebben zulke foto's geen andere kenmerken aan staan.

Pas op met WISSEN !!!
Daar moet je even goed bij opletten op wat je doet:


Develop 1/3 - foto's optimaliseren

Develop:
Dit vind ik de TOP-module, al heeft Library ook niet te onderschatten talenten. Voor je naar deze module overschakelt heb je natuurlijk in de module Library de juiste foto's op de filmstrip geplaatst (al dan niet met behulp van een (Quick) Collection). Ik beschrijf niet alle mogelijkheden daar ook hier "vele wegen naar Rome leiden".

Tips:
Solo mode: In de vorige pagina ben ik er nog niet op ingegaan, maar hier is het wel makkelijk dat je weet dat de Panels links en rechts over een Solo mode beschikken. Rechtsklik op naam van een Sectie (b.v. Tone Curve) en kies Solo Mode.. Dit scheelt heel veel scrollen.
Ad hoc filtering: Filtering werkt hier net als op de vorige pagina importeren beschreven.
Spatiebalk indrukken geeft een handje (cursor) voor verplaatsen.
Muisklik op foto wisselt zoommode tussen huidige en 1:1 weergave.
(de)Selecteren in de filmstrip:
    Klik een foto aan en het is de Active foto.
    Met Multi (de)select, zoals in Windows, met muis en Shift en/of Ctrl kun je meerde foto's tegelijk (de)selecteren.
    De Active foto is die met de helderste oplichting.
    Met een muisklik midden in een foto kun je een andere foto in de selectie Actief maken.
    Op de andere geselecteerde foto's kun je zo een Sync... (Synchronize Settings) uitvoeren (zie verderop).
    Een klik op de grijze rand in de selectie of een foto buiten de selectie heft de selectie op en maakt de aangeklikte foto Active.

Secties Panel links

Navigation:
Hier kun je het navigatiekader verschuiven en de schaal instellen.
Vier woordkeuzes:  Fit   Fill   1:1   n:n
Helemaal rechts een klapmenu met zoomverhoudingen welke in het 4e veld  n:n  wordt overgenomen.

Presets, Lichtroom en Users:
Hier staan voorgedefinieerde en je eigen voorinstellingen. Dat zijn dus eigenlijk macro's met instellingen voor het Panel rechts. Deze sets van instellingen kun je op de foto's toepassen. Uit deze lijst kun je er ook één aanwijzen welke bij het importeren kan worden toegepast (gebruik meestal ik niet). Met een klik op het + teken rechts van Presets kun je een eigen preset opslaan van de actieve foto.

Snapshots:
Dit kan heel nuttig zijn, je slaat per foto een of meerdere tussenstanden van handelingen op (uit het Panel rechts) zo kun je nog even door gaan met experimenteren en zo nodig weer terug vallen op een van de snapshots. Snapshots is foto afhankelijk, dus je hoeft nooit naar de bij de foto behorende snapshots te zoeken. Lijkt dus ook een beetje op een Virtual Copy maar een Snapshot komt niet op de filmstrip terecht. Natuurlijk kun je van een Snapshot wel een Virtual Copy maken.

History:
Lijst van uitgevoerde handelingen, is tevens "ongedaan maken". Werkt bijna zoals als in Photoshop, je kunt dus terug (naar beneden) en vooruit stappen. En natuurlijk ook de lijst wissen, daarbij gaan natuurlijk geen instellingen verloren.

Copy..., Copy, Paste:
Twee knoppen, maar Copy... is een knop met een dubbele functie, met ingedrukte Alt-toets is het Copy.
Deze knoppen werken alleen met de actieve foto.

Tools Panel

Een TIP vooraf: Ik heb het nog nergens gelezen of gezien, maar naar mijn mening kun je beter eerst de benodigde tools uit dit Panel inzetten voordat de Secties uit het Panel rechts worden toegepast. Enkele van deze tools hebben namelijk in meer of mindere mate invloed op het histogram van je foto. Met name bij Crop Overlay (uitsnijden en/of rechtzetten) ontstaat er veel afval dat niet meer mee doet in het Histogram en dus de beoordeling en het toepassen van correcties beïnvloed. MAAR LET OP: Als je later Crop Overlay wijzigt of ongedaan maakt moet je misschien ook de overige instellingen aanpassen.
De tools hier zijn wel vernieuwend te noemen maar het plaatselijk bewerken zoals in Nikon Capture NX is in Lightroom (nog?) niet mogelijk. Het Tool Panel past zich aan de Active Tool aan, dus hier meerder afbeeldingen.


Basisstand, wijzigt zich bij de tools 3, 4 en 5.
Ook deze tools werken NIET destructief.
Eerst een korte beschrijving en daarna worden 3, 4 en 5 wat uitgebreider behandeld.
Wijzigingen kunnen later ook nog worden aangepast of teruggedraaid, na een klik op het Tool-knopje.

  1. Loupe View (sneltoets D), terug in standaard weergave na tool 2.
  2. Cycles between before and after views, vergelijking tussen voor en na de bewerking. Weergave in 4 vormen. Wisselen van vorm: op knopje klikken of met het valmenu naast het knopje.
  3. Crop Overlay, uitsnede maken en rechtzetten. Een zeer mooi stuk gereedschap, waarbij natuurlijk niets van het origineel verloren gaat.
  4. Remove Red Eye, een manier om rode oogjes op te knappen.
  5. Remove Spots (sneltoets N), is specifiek bedoeld om stofjes te verwijderen. Maar: "weet dat Tooltje veel" dat ziet toch het verschil niet tussen stof of wat anders, dus als je een beetje inventief bent zie je nog veel meer mogelijkheden voor dit praktische stuk gereedschap.
  6. Info vak. De RGB percentages zie je hier
  7. Valmenu met nog enkele (ik vind niet zo nuttige) opties voor op het Tools Panel.

Crop Overlay:
De kop zegt het eigenlijk al met het woord Overlay, het is "niet echt maar alsof" knippen. En eigenlijk doet de benaming nog te kort aan dit gereedschap, het heeft nog verschillende mogelijkheden om recht te zetten en kan de foto in de uitsnede te schuiven. Klik er op (3) en laat je verrassen.


De uitbreiding van de Toolbar spreekt voor zichzelf, maar... direct met de muis gaat ook prima,
buiten de hoeken is draaien en op de hoeken/zijden is knippen.
Met het waterpasgereedschap kun je een lijn in de foto volgen en het schuifje er naast behoeft toch geen uitleg.
Met de muis kun je ook de uitsnede verschuiven.
Met het slotje en valmenu kun je ook andere verhoudingen in/uitschakelen.
Als je weer op Crop Overlay klikt wordt de standaard mode weer ingeschakeld
en het knip- en draaiafval wordt niet meer getoond (zie inzet).

Remove Red Eye:
Rode oogjes, of eigenlijk pupillen, laten het netvlies achter in de ogen zien. Waarom dat zo erg rood kan zijn weet ik niet. De (oogarts) foto's van mijn eigen netvlies zijn helemaal niet zo rood. Maar dit terzijde, Lightroom heeft hier een goede en snelle oplossing voor.
Tip: Wil je rode oogjes voorkomen, gebruik dan en externe flitser. Hoe groter de afstand tussen lens en flitser hoe minder kans op rode oogjes. (maar rode oogjes herstellen kost niets en is zo gebeurt)


Plaats de cursor in het centrum van de pupil en druk de linkermuisknop in en.
.. nu zijn er twee mogelijkheden:
a - laat de muisknop los en Lightroom regelt het zelf.
b - sleep de cursor tot de gewenste breedte en hoogte (inderdaad, ovaal kan ook - schuin aanzicht, pupil ovaal).
De cirkel welke dan wordt achtergelaten is ook een Overlay en die kun je
met de muis vervormen, oppakken en verschuiven of met Pupil Size en Darken aanpassen.
Tip: Met de spatiebalk+muisklik kun je zoomen en (spatiebalk ingedrukt houden) met het cursorhandje de foto verschuiven.

Remove Spots:
Zoals eerder vermeld "specifiek bedoeld om stofjes te verwijderen. Maar: "weet dat Tooltje veel" dat ziet toch het verschil niet tussen stof of wat anders, dus als je een beetje inventief bent zie je nog veel meer mogelijkheden voor dit praktische stuk gereedschap.".
Dus ook een pukkeltje, een sproet, rimpels, plantje....... kun je met dit gereedschap aanpassen.


Zoom 1:1 en plaats de cursor (zie afb. 3 en 5) in het centrum van het Spot en klik.
Er ontstaan nu twee cirkeltjes, als Overlay, één met een dikke en één met een dunne rand.
Die met de dunne rand kun je met de muis kunt verplaatsen en met de muis of Spot Size in afmeting wijzigen.
Die met de dikke rand kun je verplaatsen en heeft een pijltje dat aanwijst wat je waar naar toe kopieert.
Tip: Met de spatiebalk+muisklik kun je zoomen en (spatiebalk ingedrukt houden) met het cursorhandje de foto verschuiven.


Develop 2/3 - foto's optimaliseren

Secties Panel rechts

Opmerkingen:

Wat TIPS vooraf:

Histogram:
Dit is het instrument dat verteld hoe het licht in een foto is verdeeld. Horizontaal van links 0% licht, tot rechts 100% licht. Vertikaal, de bergen en dalen, laten zien hoe de pixels met dezelfde hoeveelheid licht (lichtwaarde) zijn verdeeld (zie ook bij inleiding). In de inleiding wees ik er al naar dat Lightroom nog een tweede, zeer praktische, verdeling heeft welke afwijkt van de 25% verdeling. Het Histogram en de Sectie Basic hebben een paar dingen gemeenschappelijk, namelijk de schuifregelaars Exposure, Recovery, Fill Light en Blacks. Beweeg de cursor horizontaal in het Histogram dan zie je vier gebieden oplichten samen met de bijbehoren hier voor genoemde schuifregelaar. Slepend met de  linkermuisknop kun je deze gebieden direct in het Histogram in of uit elkaar schuiven, de bijbehorende schuifregelaar beweegt dan mee. Het hier getoonde histogram ziet er eigenlijk wel goed uit maar laat toch zien dat de lichtwaarde uiterst links en uiterst rechts Clippen, dat zijn de hoge begin- en eindpieken. Dat betekend dat er wat onderbelichte en wat overbelichte gebieden in de foto zitten waar details "verloren" zijn gegaan. Meestal zul je dat maar aan één zijde tegen komen.  Als dat zo is dan toch maar het liefst aan de linker zijde, daar zit de meeste ruimte voor herstel. Eventuele Clipping van enkele kleuren wordt ook weergegeven.

Basic + Histogram:
Er bestaat nogal wat meningverschil over de vraag: waar je moet beginnen met optimaliseren. Natuurlijk in de Sectie Basic, maar begin je met de subsectie witbalans (WB:, Temp, Tint) of met de subsectie Tone (Exposure, Recovery, Fill Light, Blacks, Brightness, Contrast). Naar mijn ervaring maakt het helemaal niet uit, dus doe maar gewoon, zoals door Adobe  opgesteld, van boven naar beneden werken.

Het Histogram ziet er na het bewerkingen in de Sectie Basic een stuk beter uit.


Links: Zonder correcties (Clipping zie je ook in de driehoekjes).
Rechts: Na correcties mooi verdeelde lichtwaarden (driehoekjes zijn nu uit).
Merk op dat er vooral in de schaduwen (links) veel gewonnen is, vooral in het blauw (rechter Histogram).
Rechts ook iets, maar daar zat ook niet zo veel (gelukkig maar, liever Clipping in de schaduwen)
Bij een foto die donkerder is zitten de bergen meer naar links en bij een foto die wat lichter is wat meer naar rechts.

De Secties, Histogram en Basic, zijn denk ik wel de belangrijkste maar met de volgende Secties wordt het resultaat vast nog beter.


Develop 3/3 - foto's optimaliseren

Secties Panel rechts

Let op: als je in een Sectie een muistooltje (als 2 in Histogram) hebt geactiveerd en naar een andere Sectie gaat dan vergeet Lightroom het te deactiveren.
Opmerking: Op de afbeeldingen beginnen sommige labels met Reset....., dit komt doordat de Alt-toets is ingedrukt om een snapshot van het Lightroom scherm te maken.

Toon Curve + Histogram:
Hier stel je in hoe licht of donker de schaduwen, halfschaduwen, lichten en hoge lichten moeten zijn. Je zou dit denk ik ook wel "selectief contrast" kunnen noemen. Je ziet in het diagram ook een histogram, wat het zelfde is als in de Sectie Histogram maar een andere schaal heeft (smaller en hoger). Dit histogram wordt echter niet aangepast dus let ook op het Sectie Histogram. Net als bij het bovenste histogram, 0% licht links en 100% licht rechts. Het spreekt vanzelf dat als je een gebied lichter gaat maken dat de bergen en dalen van het histogram naar rechts zullen schuiven, en visa versa. Bij Point Curve: kun je standaard (naar mijn mening) het best Medium Contrast instellen, een curve met een hele lichte s-vorm. Voor veel foto's is dat voldoende en dan kun je de rest zo laten, dus alle waarden op nul. 1 is de aan/uitschakelaar van deze Sectie. Ook deze Sectie zit vol met verschillende bedieningsvormen om het zelfde resultaat te bewerkstelligen. Kijk zelf wat er gebeurt als je instellingen wijzigt, dat snap vast sneller dan als ik het hier ga proberen uit te leggen. Met knopje 2 (muistooltje) kun je op de foto, door slepen met de muis, de curve instellen. In het diagram kun je de curve-lijn met de muis oppakken en verslepen. Je ziet dan dat de bij het gebied behorende schuifregelaars gelijk mee reageren. Het diagram laat met oplichten zien hoe groot het bereik van -100 tot +100 is. In plaats van de curve-lijn verslepen kun je ook de schuifregelaars gebruiken.

Onderaan het diagram zitten drie lopertjes welke standaard op, de in de inleiding besproken, 25%, 50% en 75% staan ingesteld. (logaritmische verdeling lichtwaarden, 1 - 2 - 4 - 8). Deze lopertjes kun je ook een andere positie geven, bijvoorbeeld zoals in de Sectie Basic bij Exposure, Recovery, Fill Light en Blacks: 0-10%, 10-30%, 30-90% en 90-100%. En dan lijken deze twee Sectiedelen, bij de 10%, 30%, 90% instelling, wel erg sterk op elkaar. Maar hier kunnen ze zowel positief als ook negatief worden gewijzigd. Natuurlijk kun je hier ook het Wit-punt en het Zwart-punt verleggen (afb. links). Dat wil zeggen dat je het 0% punt horizontaal naar rechts schuift en/of het 100% punt horizontaal naar links. In dit voorbeeld zitten "alle lichtwaarden"  in 30% van de beschikbare ruimte gepropt. Dat past er natuurlijk niet allemaal in, dus gaat (alleen) bij export en vertoning veel aan beeldinformatie verloren. Bij "normale" foto's zul je hier niet snel gebruik van maken en wanneer toch; dan kun je dat beter in Photoshop doen.

HSL/Color/Grayscale:
Dit is een zeer uitgebreide Sectie met hele mooie mogelijkheden voor selectieve correcties op de acht regenboogkleuren. Ook hier een aan/uit schakelaartje. Bij HSL en Grayscale een knopje (muistooltje) om direct in de foto te werken.

HSL:
Met Hue ( kleurtoon ) kun je, met elke regenboogkleur afzonderlijk, de temperatuur instellen.
Met Saturation kun je, met elke regenboogkleur afzonderlijk, de verzadiging instellen. Met Luminance kun je, van elke regenboogkleur afzonderlijk, de helderheid instellen. Als je geen goed inzicht hebt in hoe kleuren zijn en worden gemengd dan beveel ik je aan om met het muistooltje direct vanaf de foto te werken. Klik en sleep vertikaal op de gewenste kleur in de foto en Lightroom zoekt voor je uit en laat zien welke regenboogkleuren (kunnen er meer dan één tegelijk zijn) worden aangepast. Omhoog is + en omlaag is -. All toont alle 3 x 8 schuifregelaars van, Hue, Saturation en Luminance, tegelijk.

Color (afb. rechts):
 Hier kun je, voor elke regenboogkleur afzonderlijk, de Hue, Saturation en Luminance aanpassen. All toont alle 8 x 3 schuifregelaars van regenboogkleuren tegelijk.

Grayscale (afb. links):
Dit is echt een prachtige stuk gereedschap voor liefhebbers van zwart/wit-foto's. Kies eerst voor de snelle weg met Auto-Adjust en ga dan zo nodig verder met het fijn regelen. Het is op het eerste gezicht misschien wat verwarrend om met de regenboogkleuren grijswaarden te wijzigen daar je de kleuren in de foto niet meer kunt zien. Ook hier is het muistooltje een grote uitkomst. Klik en sleep vertikaal op de gewenste grijstint in de foto en Lightroom zoekt voor je uit en laat zien welke regenboogkleuren (kunnen er meer dan één tegelijk zijn) worden aangepast. Omhoog is + en omlaag is -.

Split Toning (afb. rechts):
Saturation ( verzadiging ) en Hue ( kleurtoon ) voor de schaduwen en hoge lichten, met een balansregelaar er tussen. De aanpassing met Saturation wordt pas zichtbaar na het instellen van Hue hoger dan 0.

Details (afb. links):
Let eerst op het waarschuwingsbordje (in rode cirkel). voor deze Sectie moet je de foto naar 1:1 of groter zoomen anders kun je niets beoordelen. Een klik op het bordje zoomt ook naar 1:1.

Noise Reduction:
Luminance verminderd helderheidruis. Color  verminderd kleurruis. Overdrijf niet, een beetje ruis is meestal mooier dan een afgevlakte foto. Bedenk ook dat je in Photoshop ruis plaatselijk kunt aanpakken met behulp van een masker.

Sharpening:
Elke digitale foto heeft enige verscherping nodig, dit om dat de beeldcensor wat onscherpte veroorzaakt. Digitaal verscherpen is niets anders dan het contrast langs de contouren te verhogen met behulp van een vervagen-filter. Amount is de sterkte van het verscherpen, tussen 25 en 65 is meestal een goede keuze. Overdrijf niet want dan ontstaat een onnatuurlijk effect. Radius geeft aan hoeveel pixels, rondom een pixel, in de berekenen worden betrokken. Standaard is 1.0 pixels meestal goed. Voor foto's met fijne details neem je een kleine waarde, voor grote details een hogere waarde. Detail regelt scherpte van de details aan de randen. 25 tot 35 is vaak een goede keuze. Masking maskeert een gebied met details in ongeveer dezelfde kleur. Zo kun je voorkomen dat huidporiën worden verscherpt.

Lens Corrections:
Helaas is deze Sectie (nog?) niet compleet. Correctie van lensvervorming door ton- en kussenvorm en perspectiefcorrectie ontbreken jammer genoeg. Het vreemde is dat dit in Photoshop CS3 wel beschikbaar is.

Chromatic Aberration:
Chromatic Aberration is een probleem dat ontstaat door fouten in de lens. Er ontstaan dan randjes met complementaire kleuren. De Alt-toets heeft hier een bijzonder prettige functie: Tijdens het verschuiven van een regelaar wordt, met ingedrukte Alt-toets, de correctie van de andere schuifregelaar onderdrukt. Ook hier het waarschuwingsbordje, maar nu helpt er op klikken (1:1 zoom) niet echt. je ziet de randjes pas goed bij inzoomen op 2:1 en hoger. Red/Cyan en Blue/Yellow, schuif met deze twee regelaars tot de gekleurde randjes zijn gecorrigeerd. Defringe: kies uit het klapmenu voor Off, Highlight Edges of All Edges. In de hoge lichten komt dit probleem het meeste voor. Bij de optie All Edges kunnen problemen ontstaan door het ontstaan van grijze randjes.

Lens Vignetting:
Naar de hoeken kan een foto, kringvormig, donkerder worden door een lensfout. Maar je kunt dit gereedschap ook creatief gebruiken door dit effect te versterken. Amount verlicht of verdonkerd de foto naar de rand toe op met een cirkelvormig verloopmasker. Midpoint bepaald de cirkel waar het verloop in het masker begint.

Camera Calibration:
Als Lightroom je camera ondersteund dan staat bij Profile: automatisch het juiste profiel ingesteld en hoef je hier verder helemaal NIETS in te stellen. Als je camera niet wordt ondersteund dan maak je hier eenmalig de juiste correcties en bewaar ze als Develop Preset.
Opslaan als Develop Preset: Panel links Presets: klik op + teken en maak je keuzes (afb. links).

Previous, Sync..., Sync, Auto Sync, Reset, Set Default, Reset (Adobe):
Twee knoppen, maar Previous is een knop met een vierdubbele functie. Bij een selectie wordt Previous  Sync..., met de Alt-toets is het Sync en met de Ctrl-toets is het Auto Sync. Reset is een knop met een driedubbele functie, met de Alt-toets is het Set Default en met de Shift-toets is het Reset (Adobe).

Nu moeten je foto's onderhand wel perfect geoptimaliseerd zijn en geschikt om te worden vertoond.


Export  instelling

Als je een foto hebt geoptimaliseerd is het heel erg zonde als een deel van je moeite verloren zou gaan door verkeerde instellingen bij het exporteren. Nu behandel ik hier niet alle vormen van export uit het menu maar alleen menu-Export... (sneltoets Ctrl+Shift+E) en dat is het zelfde als de knop Export... in de module Library.

Indien je meerdere foto's tegelijk wilt exporteren en linksonder staat Exporting one photo dan ben je vergeten om de te exporteren foto's te selecteren (zie rode ovaaltje). In het linker Export-paneel kun je presets kiezen, toevoegen en wissen (knopje Add en Remove)). De bovenste vier subsecties, Export files to Disk, Export location, File Naming, File Setting en Post-processing spreken voor zich zelf, dus hier geen verdere uitleg over. Bij sommige van deze subsecties worden meer of minder opties getoond, dit is afhankelijk van de gemaakte keuze. Kies je bij File Setting voor Jpeg dan komt er een instelling voor de kwaliteit bij.

Image Settings:
Bij File Setting: DNG en Original is deze subsectie niet van toepassing.
Dit is de belangrijkste subsectie, hier bepaal je de kwaliteit van de foto's die bij de bedoelde toepassing past.
Het is belangrijk dat je onthoud dat hier de originele en onbewerkte RAW-bestanden worden gebruikt om er bewerkte kopieën van te maken. Als je foto's voor afdrukken en PC/Internet wilt exporteren dan doe je dat twee maal, elk met hun eigen instellingen. Dus niet in afdruk kwaliteit exporteren en daar dan kopieën van maken met een lagere resolutie want dat geeft veel verlies.

Color Space:

Bit Depth:

Resolution (ppi=Pixels per inch) (1 inch = 2,54 cm):

Add Copyright Watermark:
Deze moet je wel eerder in de Metadata hebben ingegeven bij Library Metadata.

Resize to Fit:
Dit spreekt denk ik wel voor zichzelf. Bedenk wel dat dit samenhangt met de gekozen resolutie, 300 ppi = 122 pixels per cm. TIP: als je foto's wilt afdrukken op 10 x 15 cm dan kies je bij Resolution 300 ppi en een W: en H: van elk 15 cm. De uiteindelijke maten zijn dan 10 x 15 of 15 x 10 cm (bij 2:3 opnames).

Metadata:
Vinkje AAN bij Minimize Embedded Metadata voor printen bij een afdrukcentrale. Als je foto's naar een gewone afdrukcentrale stuurt dan wordt in de Exif (Metadata) gekeken welke camera-instellingen er zijn gebruikt tijdens de opname. Naar aanleiding van die instellingen volgen er correcties. Op zich is dat prima, maar deze foto's zijn reeds geoptimaliseerd, dus dat gaat dan vast fout. Bij sommige afdrukcentrales kun je ook in de upload-software het corrigeren uitzetten.

Export:
Deze knop start het exporteren van de geselecteerde foto's. De voortgang kun je linksboven volgen en met het X (kruisje) onderbreken.

Resumé voor perfect printen tot 20x30 cm bij een afdrukcentrale:
300 ppi, sRGB, Exif minimaliseren. (bij Jpeg kies je natuurlijk voor een kwaliteit van 100%)


Printen - instelling voor optimaal afdrukken

Secties Panel links

Template Browser:
Hier staan lay-outs (voor ontwerpen) met diverse indelingen. Je kunt er gebruik van maken maar je kunt ook direct naar het rechter Panel gaan en daar je instellingen maken. En die instellingen kun je dan natuurlijk ook nog als User Template opslaan.
Lightroom Templates, hier staan wat hapklare brokken. Die kun je zo gebruiken, maar ook aanpassen en eventueel opslaan als User Template. Met een rechtermuisklik op Lightroom Templates kun je een nieuwe folder (map) aanmaken. User Templates, die heb je zelf opgeslagen en kun je natuurlijk ook zo gebruiken, maar ook aanpassen en eventueel opslaan als nieuwe User Template.
Met een rechter muisklik op User Templates kun je een nieuwe folder (map) aanmaken of templates importeren.

Add, Add Folder, Remove:
Add is een knop met een dubbele functie, met de Alt-toets is het Add Folder.

Secties Panel rechts

Ook hier kun je beter de Solo Mode instellen zodat het scrollen wordt beperkt (rechter muisklik op een Sectie-titel). Hier kun je je naar hartenlust uitleven, alles wat je bij hier instelt zie je direct op het scherm (behalve die van Print Job). Opmaakopties kun je in enkele subsecties in zijn geheel aan/uit-vinken. Ik ga hier verder niet op de opmaak in, het wijst zich vanzelf. TIP: In het voorbeeldvenster kun je ook met de muis de maat van de foto('s) wijzigen.

Print Job:
Deze  Sectie is heel belangrijk voor het best mogelijke resultaat.
Print Resolution stel je tot 20x30 cm in op 300 ppi (ppi=Pixels per inch - 1 inch = 2,54 cm). Een hogere resolutie kiezen heeft geen enkele zin, een lagere resolutie kan nuttig zijn om grote afmetingen te halen.

Print Sharpening: Low, Medium, High
Deze verscherping komt boven op de verscherping welke is ingesteld in de module Develop. Welke instelling de juiste is? Dat is een kwestie van smaak. Tot 20x30 cm kies je voor Low of Medium. Daar boven voor Medium of High.

Color Management:
Hier wordt het een beetje moeilijk, het beste is zelf een profiel op te geven dat is afgestemd op de printer, de inkt en het te gebruiken fotopapier. Meestal zitten er bij je printer een stuk of vier kleurprofielen voor de diverse soorten papier (normaal, foto-mat, foto-halfglans, foto-glans). Deze zijn alleen optimaal bij het gebruik van de juiste inkt en het aanbevolen papier van je printerfabrikant.

Profile, je kunt kiezen voor:


Voorbeeld (printer afhankelijk) van kleurprofiel instellen bij printer:
        links: Managed by Printer   -   rechts: Managed by Lightroom

Rendering Intent:

Print Settings..., Print..., Print
Print... is een knop met een dubbele functie, met de Alt-toets is het Print.

De voortgang van het printen kun je linksboven volgen en met het X (kruisje) onderbreken.

Opmerkingen: